Assertiviteit: Durf te zeggen wat je denkt en voelt

Assertiviteit is een belangrijke vaardigheid in zowel je werk als privéleven. Het stelt je in staat om op een respectvolle manier je mening te geven, grenzen te stellen en voor jezelf op te komen. Toch vinden veel mensen dit lastig. Wat houdt assertiviteit precies in, welke obstakels belemmeren assertief gedrag en hoe kun je assertiever worden? In deze blog lees je alles wat je moet weten, inclusief praktische tips om direct toe te passen.

Wat is assertiviteit?

Assertiviteit betekent dat je op een directe, eerlijke en respectvolle manier voor jezelf opkomt, zonder anderen te kwetsen of te overheersen. Het is de balans tussen sub-assertief en agressief gedrag. Waar een sub-assertief persoon zich laat overheersen en een agressief persoon anderen domineert, weet een assertief persoon hun mening en grenzen aangeven zonder anderen te kwetsen

Veel mensen vinden het moeilijk om assertief te zijn. Een van de belangrijkste oorzaken is de angst voor afwijzing. Mensen willen graag aardig gevonden worden en vermijden daarom confrontaties. Daarnaast speelt een gebrek aan zelfvertrouwen een rol. Twijfels over eigen waarde maken het lastiger om je uit te spreken.

Ook opvoeding en cultuur kunnen een belemmering vormen. Sommige mensen leren van jongs af aan dat het ongepast is om hun mening te geven of ‘moeilijk’ te doen. Bovendien vermijden velen assertief gedrag uit angst voor conflicten, omdat ze denken dat dit tot ruzies zal leiden. Tot slot weten sommige mensen simpelweg niet hoe ze assertiever kunnen zijn, omdat ze hier geen goede voorbeelden van hebben gehad of nooit hebben geoefend.

Hoe ziet assertief gedrag eruit?

Een assertief persoon communiceert duidelijk en zelfverzekerd. Dit betekent oogcontact maken, een rustige stem gebruiken en standpunten zonder aarzeling overbrengen. Ze durven nee te zeggen en aangeven wat ze willen, zonder zich schuldig te voelen. Tegelijkertijd luisteren ze actief en tonen ze respect voor de mening van anderen.

Gelukkig kun je assertiviteit leren en ontwikkelen. Om assertiever te worden, is wel oefening nodig. Bewustwording van eigen gedachten en gevoelens helpt bij het herkennen van situaties waarin assertiviteit wenselijk is. Door kleine stappen te zetten, zoals vaker je mening geven of grenzen stellen, groeit het zelfvertrouwen. Het helpt ook om voorbereid te zijn op moeilijke gesprekken, zodat je sterker in je schoenen staat.

5 praktische tools voor assertiever gedrag

Zeg bewust nee: Gebruik de ‘nee, want...’ techniek – Zeg duidelijk nee en geef een korte reden. Bijvoorbeeld: "Nee, ik kan je hier niet mee helpen, want ik heb al andere verplichtingen."
Gebruik de ‘ik-boodschap’: Zeg “Ik voel me overweldigd als ik extra werk krijg” in plaats van “Jij geeft me altijd te veel werk.” Dit voorkomt defensieve reacties.
Houd je lichaamstaal in de gaten: Sta rechtop, maak oogcontact en spreek in een rustige toon. Dit versterkt je boodschap.
Vraag om tijd: Als je twijfelt, zeg: “Ik denk er even over na en kom erop terug.” Dit voorkomt dat je impulsief ja zegt tegen iets wat je niet wilt.
Begin klein: Start met assertiviteit in laagdrempelige situaties, zoals een andere plek kiezen in een vergadering of een bestelling wijzigen in een restaurant. Kleine successen maken het makkelijker om in complexere situaties op te komen voor jezelf.

Door deze tools toe te passen, kun je stap voor stap groeien in assertiviteit. Je zult merken dat je meer controle krijgt over je eigen leven en dat mensen je juist meer respecteren als je duidelijk en eerlijk bent. Succes!